Fort 2 Kościuszko powstał w latach 1850 - 1856. Bronił od zachodu dostępu do rdzenia Twierdzy. Lokalizacja ta dawała gwarancję panowania nad: Traktem Śląskim (obecna ul. Księcia Józefa), pobliską przeprawą przez Wisłę oraz ważnym węzłem dróg fortecznych: dojazdowej (Al. Waszyngtona) i rokadowej (ul. Malczewskiego). Fort 2 Kościuszko jest jednym z najstarszych zachowanych dzieł Twierdzy Kraków. Jest to fort cytadelowy; przystosowany do samodzielnej obrony.

Architektura Fortu nawiązuje wyglądem do średniowiecznych zamków; zawiera liczne formy neogotyckie i neorenesansowe.

Fort zaprojektował zespół: Bernard von Caboga, Franz Pidoll von Quintenbock oraz Feliks Księżarski.

Fort w roku 1854 dysponował 60 armatami i haubicami oraz 6 możdzierzami, a załoga liczyła 732 żołnierzy i oficerów.

Poddawano go licznym przeróbkom wprowadzono m. in. poprzecznice na wale frontu zachodniego, przekształcono stanowiska artylerii w północno - wschodnim barku bastionu III.

Początkowo, obok Fortu Krakus, Lunety Warszawskiej oraz Lunety Grzegórzeckiej był on jednym z czterech dzieł wysuniętych przed rdzeń Twierdzy.

W latach 1854 - 1857 obwód ten zagęszczono szańcami FS; powstały szańce piechoty FS - 2, FS - 2 1/2, FS - 3.

W latach 1907 - 1910 dobudowano zespół ostrogów bramnych przy ulicach: Ks. Józefa, Hoffmana i Królowej Jadwigi, włączając Fort do nowego rdzenia Twierdzy.

W latach 1845 - 1847 staraniem Komitetu Kopca Kościuszki wybudowano gościniec z Salwatora pod kopiec, znany obecnie jako Aleja Waszyngtona.

W 1852 roku Komitet odstąpił armii austriackiej grunt wokół kopca, za wyjątkiem samego stożka, od patrona kopca Fort przyjął nazwę Kościuszko.

Odrębność kopca od Fortu podkreślona jest murem obwodowym i izbą strażnika, wzniesione przez Austriaków wraz z neogotycką kaplicą Bł. Bronisławy zbudowaną wg. projektu Feliksa Księżarskiego, jako rekompensata za zburzony XVIII wieczny kościółek pod wezwaniem Bł. Bronisławy.

Austriacy w okresie fortyfikowania wzgórza poszerzyli drogę na Kopiec Kościuszki i obsadzili ją kasztanami, które są ozdobą tej najpiękniejszej alei Krakowa.

W czasie ataku na Twierdzę w dniach 5 - 6 grudnia 1914 roku, baterie możdzierzy fortecznych wzięły aktywny udział w ostrzale oddziałów rosyjskich zgrupowanych wokół Bieżanowa.

Dalsze losy w skrócie:
W okresie międzywojennym Fort pozostawał w gestii wojska.

Już w 1936 roku Wojsko Polskie wymieniło go jako ''zabytek architektury wojskowej''.

We wrześniu 1939 roku stacjonował tu 131 dywizjon artylerii przeciwlotniczej; bronił przestrzeni powietrznej Krakowa.

W latach 1940 - 1944 hitlerowcy przemianowali Fort 2 Kościuszko na Fort Liszt.

Pod koniec wojny, po upadku Mussoliniego we Włoszech, Niemcy umieścili w Forcie internowanych żołnierzy włoskich, po których pozostały liczne napisy na murach.

W styczniu 1945 roku Niemcy umieścili w Forcie stanowisko dowodzenia obrony miasta wraz z centralą telefoniczną.

Wycofując się wysadzili w powietrze kaponiery zachodniego frontu.

Dzieło niszczenia kontynuowano po wojnie.

Po ucieczce niemieckiego dowództwa, przejął je dowódca rosyjskiej 59 Armii generał płk Iwan Korownikow i stąd kierował walkami o miasto.

10 pażdziernika 1948 roku Kraków stał się centralnym miejscem obchodów piątej rocznicy bitwy pod Lenino; ważnym momentem, miało być rozpoczęcie rozbiórki poaustriackiego Fortu 2 Kościuszko.

Cegły z budowli, jako symbol niewoli i ucisku narodowego, miały posłużyć jako budulec internatu dla przyszłych synów robotników i chłopów, mających w przyszłości uczyć się w Krakowie.

Ale po odkuciu symbolicznej pierwszej cegły przez marszałka Michała Rola - Żymierskiego, kolejne cegły już tak się nie dały odkuć bez ukruszenia.

Tak więc Fort 2 Kościuszko ocalał dzięki solidności dawnych materiałów budowlanych i kunsztowi majstrów.

Niemniej w latach 1945 - 1956 wyburzono bastion południowo - zachodni, większość pomieszczeń bastionów II i III, kaponiery i nadszańce oraz znacznie zdewastowano cały Fort.

Dopiero protest środowiska naukowego z prof. Januszem Bogdanowskim na czele spowodował przerwę w dalszej dewastacji.

Pomimo ogromu zniszczeń (dziś nie wydaje się, że takie były) w roku 1968 wojewódzki konserwator zabytków wpisał Fort 2 Kościuszko na listę zabytków (jako pierwszego z krakowskich fortów, obok Lunety Warszawskiej).

W latach 70. XX wieku rozpoczęto prace adaptacyjne (zespół pod kierownictwem architekta Wiesława Nowakowskiego), doprowadzając do przeznaczenia budynku koszar wraz z kaponierą wewnętrzną północną, bastionem IV i kurtyną II - IV na hotel i restaurację.

Obecnie Fort 2 Kościuszko mieści: Radio RMF FM, muzeum, hotel i kawiarnie (w tym sezonowe).

Masz inne informacje? - to proszę o kontakt.

Zespół dzieł obronnych:
1. Brama Bielańska - Ok. 1910 rok, na obecnej ul. Księcia Józefa; zachował się ostróg bramny z pancernym sponsonem.

2. Fort piechoty N - 1 - Powstały na początku XX wieku w miejscu szańca FS - 2; przebudowany w okresie międzywojennym i póżniej (obecna radiostacja).

3. Brama Kościuszko - Na Al. Waszyngtona, zburzona po II wojnie światowej; zachowały się fragmenty murów fundamentowych.

4. Szaniec piechoty IS - 2 1/2 - Z lat 1866 - 1867; już nie istnieje.

5. Dwie bramy forteczne 3a i 3b wraz z ostrogami - Przy ul. Hoffmana; broniące wjazdu do Fortu od północnego wschodu; górna brama zachowała się w całości; z dolnej jedynie ostróg bramny.

6. Brama Wola Justowska - Przy ul. Królowej Jadwigi; zachowany ostróg bramny, pozbawiony pancernego sponsonu.

7. ''Diabelski Most'' - Na skrzyżowaniu Al. Waszyngtona i ul. Malczewskiego; zachowany w dość dobrym stanie; wymaga odsłonięcia ceglanych murów z tynku (u góry).

Krąg Twierdzy Kraków: Więcej zdjęć