Od dłuższego już czasu Oddział Ochrony Zabytków Urzędu Miasta Krakowa przygotowuje starannie opracowane zeszyty z cyklu ''Atlas Twierdzy Kraków''.

Celem tego wydawnictwa jest popularyzacja wiedzy o niezwykle ciekawym obiekcie jakim była przez lata Twierdza Kraków, a także - co podkreślają autorzy - przełamanie ciągle funkcjonujących stereotypów o niewielkiej wartości materialnej i zabytkowej pozostałych po niej budowli.

W Radzie Naukowej Atlasu zasiadają wybitni znawcy zagadnienia - niegdyś prof. Janusz Bogdanowski, a obecnie dr Zbigniew Beiersdorf, Jan Janczykowski oraz dr Krzysztof Wielgus.

Wśród autorów są wieloletni badacze tematyki Twierdzy, mający na swoim koncie liczne publikacje jej poświęcone (także na łamach ''Dziennika Polskiego''), skupieni w Krakowskim Oddziale Towarzystwa Przyjaciół Fortyfikacji - wśród nich wspomniani już dr Krzysztof Wielgus, Jan Janczykowski oraz Waldemar Brzoskwinia.

Najnowszy numer atlasu poświęcony został Fortowi 52 Borek, jednemu z najbardziej niezwykłych zabytków XIX - wiecznej architektury obronnej w Krakowie i w Polsce.

Jego niezwykłość wynika z niespotykanego zestawienia elementów, układu i struktury, znanych z innych dzieł obronnych, lecz niewystępujących nigdy równocześnie w takich jak tu proporcjach.

Z drugiej zaś strony Fort 52 jest jednym z bardziej zagrożonych krakowskich fortów, podlegającym silnej presji urbanizacyjnej i mocno niszczejącym na skutek czynników naturalnych, wandalizmu i kradzieży.

W dodatku wokół obiektu zaczyna ogniskować się intensywna działalność miastotwórcza, która prędzej czy póżniej wymusi pojawienie się Fortu w planach zagospodarowania miasta, dzielnicy lub nowego osiedla.

Dzieło powstało jako element zewnętrznego pierścienia fortów krakowskich w latach 1878 - 1886.

Przypuszcza się, że jego projektantem mógł być zbrojmistrz polowy Daniel Salis - Soglio.

Fort nie wziął bezpośredniego udziału w działaniach I wojny światowej.

W okresie międzywojennym wykorzystywany był przez wojsko.

Podczas okupacji służył jako filia obozu jenieckiego w Kobierzynie.

26 grudnia 1944 r. na jego przedpolu wylądował awaryjnie bombowiec Sił Powietrznych Armii Stanów Zjednoczonych B - 17 Latająca Forteca.

Maszyna należała do 15. Armii Powietrznej USA.

Uszkodzono ją podczas nalotu prowadzonego z baz włoskich na zakłady chemiczne w Blachowni Śląskiej.

Załoga samolotu dostała się do niewoli.

Po wojnie nietypowy Fort wykorzystywany był jako obiekt produkcyjny, baza transportowa oraz magazyn spółdzielni budowlanej.

Tekst: (PS)
Krzysztof Wielgus, ''Fort 52 Borek, Atlas Twierdzy Kraków'', Seria I, T. 18
Kraków 2004
Źródło: "Dziennik Polski" 22 października 2005 r.