Fort 43a Podchruście powstał w latach 1896 - 1902.

(Niestety nie zobaczymy go w całości; do niedawna nie można było zobaczyć nawet ruin; nie zobaczymy go, gdyż został częściowo uszkodzony przez wybuch w 1945 roku, a około 1955 roku zachowane resztki bloku koszarowego zostały rozebrane; terenem Fortu 43a od wielu lat gospodaruje wojsko)

Fort 43a Podchruście leżał w IV sektorze obronnym Twierdzy Kraków, broniącym podejścia do miasta od strony północno - zachodniej, między dolinami Rudawy i Prądnika.

W obronie tego sektora współpracował z: Fortem 41a Mydlniki, Fortem 41 Bronowice, Fortem 43 Pasternik, Fortem 44 Tonie oraz Fortem 44a Pękowice; wspomagały je w tym baterie artyleryjskie: FB IV - 1, FB IV - 2, FB IV - 3 oraz FB IV - 4, które zapewniały daleką obronę przedpola.

Fort położony jest kilkaset metrów na zachód od Traktu Olkuskiego, przebiegającego tu w kierunku północno - zachodnim i w tym kierunku skierowane było czoło Fortu; obrona przed natarciem wzdłuż traktu należała do głównych zadań Fortu 43a; w zadaniu tym wspierał on Fort 44 Tonie, leżący na wzgórzu po drugiej, północnej stronie traktu w odległości około 3 km.

(W ramach myślenia kategoriami rozproszenia fortyfikacji w terenie i specjalizacji funkcji dzieł obronnych, pewna klasa fortów pancernych odegrała zasadniczą rolę w latach 1892 - 99, tj. w pierwszym etapie modernizacji Twierdzy Kraków; zdominowały go realizacje fortów obrony bliskiej - większość z nich stanowiły forty pancerne, ich budowa rozpoczęła się w 1895 roku od północnych fortów międzypolowych: 44a Pękowice, 45a Bibice, 48a Mistrzejowice; autorem zatwierdzonego wzorca fortu tego typu i projektantem Fortu 44a Pękowice był porucznik Emil Gołogórski - póżniejszy generał; charakteryzowały je: nieco owalne formy narysu, fosa o stoku spłaszczonym - o przekroju trójkątnym, tylko od tyłu o przekroju klasycznym, tj. trapezowatym - następnie czołowa lokalizacja bloku schronowo - bojowego, zaopatrzonego w przedpiersie dla piechoty i cztery wieże 8 cm dział M.94 - po dwie na każdym skrzydle bloku, co stanowi kluczową cechę tego rozwiązania; bomboodporny, stalowo - betonowy stropodach przykrywał niemal cały piętrowy blok, a strop między między kondygnacjami niosły dwuteowniki; w ścianach oprócz betonu stosowano cegłę i kamień; w centrum założenia do głównego bloku koszar przylegał dziedziniec zamknięty wałem ziemnym; w linii szyi wał załamano w kształt półkolisty: tu znajdował się wjazd, strzeżony przez małą wartownię: kaponierę kamazatową; załogę tworzyło na ogół stu piechurów i kilkudziesięciu artylerzystów; pancerne forty obrony bliskiej w Krakowie to zatem dzieła standaryzowane pod względem ogólnego schematu rzutu, profilu, dyspozycji przestrzennej elementów założenia, konstrukcji i wyposażenia; standaryzacja ta jednak nie oznaczała mechanicznego powielania projektu; nawet trzy bliżniacze dzieła: 44a, 45a i 48a różniły się między sobą trzeciorzędnymi szczegółami planu i konstrukcji; zasadniczym warunkiem projektowania każdorazowo było podporządkowanie zadaniom taktycznym, wynikającym z lokalizacji względem innych dzieł obronnych oraz warunków terenowych bronionego fragmentu pierścienia Twierdzy Kraków; podejście takie każdorazowo podkreślali autorzy podstawowych podręczników austriackiej fortyfikacji stałej z lat 90. XIX w., Leithner i Brunner starszy; stąd też krakowskie dzieła tej klasy reprezentowały więcej indywidualnych różnic, jest to wręcz mozaika różnych form, wykorzystujących jednak podstawowe schematy standardu)

Fort 43a, mimo iż reprezentował popularny typ dzieła międzypolowego, nie był bliżniaczo podobny do standardowego typu projektu Gołogórskiego, miał bowiem większą załogę piechoty; przypominał więc bardziej: Fort 52a Łapianka i 51 1/2 Swoszowice.

Jak większość takich fortów, Fort 43a posiadał na wale koszar galerię strzelecką piechoty, a przed nią baterię czterech 8 cm dział M.94 w staliwnych wieżach - lawetach pancernych Skody oraz jedną tylko małą wieżę obserwacyjną.

Obronę bliską od czoła Fortu zapewniał widoczny doskonale w terenie, aczkolwiek całkowicie zarośnięty drzewami i krzewami, wydłużony stok wału spłaszczonego z fosą.

Dostępu od zapola do otoczonego wysokim wałem dziedzińca, broniła duża ziemna kaponiera, flankująca wjazd.

Wał ziemny był tak wysoki, że przykrywał bramę wjazdową.

Uporczywość obrony zapewniała druga kaponiera, przylegająca do ściany koszar, liczne strzelnice, stalowe okiennice oraz odcięcie bloku koszar od dziedzińca obudowanym rowem, niczym wewnętrzną fosą, przez który dopiero mostki prowadziły do wejść zamkniętych stalowymi wrotami ze strzelnicami.

Musimy mocno wytężyć wyobrażnię, aby wszystko to zobaczyć na miejscu obecnie...

Dalsze losy w skrócie:
Od kilkudziesięciu lat teren Fortu 43a jest we władaniu wojska; odbywały się tu m. in. ćwiczenia 6 BDS.

Dzisiaj, gdy dawną drogę rokadową między fortami, a obecnie ul. Margaretek przez nieduży poligon prowadzi trasa turystyczna ''Szlak Twierdzy Kraków"; wycieczka do Fortu 43a może okazać się bardzo emocjonująca.

Obecnie resztki Fortu to zdewastowane otoczenie, dobrze zachowane wały ziemne, zrujnowany, rozbity ostróg bramny, nieoczekiwanie wielki i pusty dziedziniec, zamknięty tylko przylegającym do wału ścianą czołową, pozostałą po rozebranych koszarach szyjowych.

Zdumieni tym nietypowym dla innych fortów widokiem, dopiero po chwili na dnie dziedzińca dostrzeżemy obłożone betonowymi płytami okopy: to już dzieła współczesne; podobnie jak obiekty widoczne na zewnątrz Fortu; służyły starej wojskowej zasadzie: ''Im więcej potu na ćwiczeniach, tym mniej krwi w boju''.

Masz inne informacje? - to proszę o kontakt.

Zespół dzieł obronnych:
Nieopodal, przy ul. Ojcowskiej 172, zachował się murowany schron amunicyjny z lat 1913 - 1914.

Krąg Twierdzy Kraków: Więcej zdjęć

Foto: Adam Kurelewicz