Zabytkowy Fort 52 1/2 S Skotniki przez fachowców w dziedzinie fortyfikacji nazwany był niegdyś szlagierem Twierdzy Kraków.

W ostatnim czasie zaobserwowano tu stopniowe znikanie unikatowego wyposażenia ochronnego i pancernego Fortu.

Cień padł na zbieraczy złomu.

Niepokojące zdarzenia szybko spotkały się z reakcją władz konserwatorskich.

Po przeprowadzonej kontroli obiektu podjęto decyzję, że musi on być chroniony.

W wyniku wizji lokalnej gmina Kraków otrzymała również polecenie zabezpieczenia wejść prowadzących do wnętrza obiektu.

- Wśród fortów, należących do gminy Kraków, stały nadzór mają tylko obiekty, które są zagospodarowane.

W tych przypadkach za ochronę odpowiada ich administrator.

Fort 52 1/2 S Skotniki może więc być pierwszym opuszczonym fortem, który będzie pilnowany przez ochroniarzy - usłyszeliśmy w Zarządzie Budynków Komunalnych, który zarządza 17 fortami Twierdzy Kraków.

- Na wiosnę tego roku z Fortu 52 1/2 S Skotniki zaczęto wynosić elementy stalowe.

Zniknęła już brama do kaponiery oraz jedno ze skrzydeł bramy koszar.

Obecnie widać też nacięcia na zawiasach drugiego skrzydła.

Istnieje obawa, że również ono może w niedługim czasie się ulotnić.

Ślady nacięć są także na obramowaniu 2 - częściowej okiennicy w kaponierze wewnętrznej, którą - za zgodą władz konserwatorskich - czasowo zabezpieczono w ''fortecznym lapidarium'' w Instytucie Architektury Krajobrazu Politechniki Krakowskiej.

Do ocalenia pozostały jeszcze wnętrza 2 staliwnych wież pancernych dla dział M-94 i pancernej wieży obserwacyjnej.

To jedyne tego typu wieże, które wraz z częścią wyposażenia zachowały się w Twierdzy Kraków.

W pozostałych fortach tego typu w całości zostały wypatroszone - mówi Krzysztof Wielgus, prezes krakowskiego oddziału Towarzystwa Przyjaciół Fortyfikacji, który podkreśla również, że w dewastowanym Forcie bardzo skorodowana jest blacha nośna wewnętrznego stropu międzykondygnacyjnego w piętrowym bloku koszarowo - bojowym.

- Jeśli ktoś stanie w niewłaściwym miejscu, to może spaść na dół z wysokości 3 metrów.

Fort 52 1/2 S Skotniki obecnie nie nadaje się do zwiedzania i powinien być zamknięty, ponieważ przebywanie w nim stanowi zagrożenie, tak dla turystów, jak i złomiarzy, wykradających z niego elementy asortymentu pancernego.

Tymczasem jeszcze przed 20 laty obiekt ten wyglądał tak, jakby niedawno wyszło z niego wojsko.

Od tego czasu rozpoczęła się jednak jego dewastacja.

Podobny los spotkał wiele innych obiektów fortyfikacyjnych Twierdzy Kraków.

Wystarczy wspomnieć m.in. forty: Mydlniki, Rajsko, Prokocim.

Za wszelką cenę trzeba ratować to, co pozostało - apeluje prezes krakowskiego oddziału TPF.

- Zaraz po otrzymaniu wytycznych od Wojewódzkiego Małopolskiego Konserwatora Zabytków zwróciliśmy się z pismem, zobowiązującym administratora do podjęcia natychmiastowych działań, zapewniających zabezpieczenie Fortu oraz dozór zapobiegający jego dalszemu rozkradaniu - informuje Stefan Baster, główny specjalista ds. technicznych w ZBK.

- Środki, które otrzymujemy w ramach umowy z ZBK, nie wystarczą na wykonanie prac związanych z zabezpieczeniem wejść do Fortu oraz na zapewnienie jego dozoru.

Poza tym - aby postawić strażnika, trzeba mieć dla niego jakieś pomieszczenie.

Obecnie w Forcie 52 1/2 S Skotniki, taka osoba musiałaby stać pod drzewem.

W przekazanym do nas piśmie nie zostało również uściślone, czy ma być to dozór całodobowy, czy tylko np. w czasie nocy.

Wszystkie nieścisłości zamierzam jak najszybciej wyjaśnić z dyrekcją ZBK - stwierdza Jan Rajca, prezes zarządu Administracji Zasobami Mieszkaniowymi Podgórze, której podlega Fort Skotniki, figurujący na liście miejskich fortów, oczekujących na dzierżawcę.

W związku z tym, że obiekt wpisany jest do rejestru zabytków, wyklucza się wprowadzenie zmian w jego formie, a adaptacja wymaga ścisłej konsultacji specjalisty.

W skład Fortu wchodzi centralny blok koszarowo - bojowy, wkomponowany w linię zielonego wału, do którego przylega dziedziniec oraz kaponiera wewnętrzna, broniąca wjazdu.

Jak informuje Wydział Skarbu UMK - z uwagi na walory zabytkowe, estetyczne i krajobrazowe - Fort 52 1/2 S Skotniki nadaje się do funkcji kulturalno - turystycznych, np. muzeum militariów, lokalny ośrodek kultury, schronisko młodzieżowe lub pole namiotowe z zapleczem w bloku koszarowym.

Tekst: (TYM)
Źródło: ''Dziennik Polski'' z dnia 17 czerwca 2003 r.