Na listę światowego dziedzictwa UNESCO miałyby trafić zachowane XIX - wieczne twierdze austriackie, które obok Krakowa są m. in. w Przemyślu, Ołomuńcu (Czechy), Komarnie (Słowacja, Węgry), Chorwacji i Austrii.

Kandydatury Twierdzy Kraków i Twierdzy Przemyśl uzyskały wstępną akceptację polskich ekspertów ds. światowego dziedzictwa.

Kraków jest na razie na etapie przygotowywania wstępnej dokumentacji, która wpisuje się także w europejski program "Forte Cultura" dotyczący wielkich twierdz XIX wieku.

Stanisław Dziedzic, dyrektor Wydziału Kultury i Dziedzictwa Narodowego Urzędu Miasta Krakowa, uważa, że forty mają duże szanse, żeby dostać się na listę UNESCO.

- Obiektów sztuki militarnej zachowało się do dziś niewiele, np. w Polsce tylko w Krakowie i Przemyślu.

Poza tym będzie to przedsięwzięcie międzynarodowe, które pokaże, że Kraków był miastem fortecznym - mówi dyrektor Stanisław Dziedzic.

Halina Rojkowska z Oddziału Ochrony Zabytków dodaje, że w Krakowie zachowały się nie tylko forty z obiektami kubaturowymi, ale także fortyfikacje ziemne (np. szańce, baterie), tworzące razem układ pierścieniowy Twierdzy.

Wokół niektórych fortów zachowany jest jeszcze krajobraz warowny, komponowany kiedyś dla celów obronnych.

- Żeby ten system nie został całkowicie zdegradowany, potrzebne jest wprowadzenie programu ochrony zespołu Twierdzy - podkreśla Halina Rojkowska.

Wpis na listę UNESCO przyniesie oczywiście więcej.

Zwiększy prestiż i pokaże Kraków w nowym atrakcyjnym dla turystów świetle.

Wzrosłyby także szanse na znalezienie dla fortów gospodarzy (inwestorów), którzy wydzierżawiając je od miasta, wprowadzą funkcje muzealne, kulturalno - oświatowe albo rekreacyjno - turystyczne.

- Chcemy zwrócić uwagę, że te obiekty można w ciekawy sposób zaadaptować i modernizować zgodnie ze sztuką konserwatorską - mówi Stanisław Dziedzic.

Udało się to uzyskać, np. w przypadku Fortu Kościuszko i Fortu Krzesławice, Fortu Tonie, w którym ma powstać Muzeum Twierdzy Kraków oraz Fortu Lasówka, gdzie w planach jest ośrodek konny i restauracja.

W najbliższym czasie zostanie ogłoszony przetarg na Fort Prokocim.

Twierdza Kraków jest jedną z największych i najlepiej zachowanych twierdz pierścieniowych powstałych w Europie w XIX w.

Do dziś przetrwało 45 fortów oraz sto innych obiektów, np. zespoły koszarowe, schrony amunicyjne, magazyny z licznymi enklawami zieleni.

35 fortów znajduje się na terenie Krakowa, 17 z nich jest dobrze zachowanych i wpisanych do rejestru zabytków.

Są to fort Kościuszko, Tonie, Rajsko, Kosocice, Dłubnia, Mogiła, Sudół, Krępak, Winnica, Batowice, Łapianka, Mistrzejowice, Lasówka, Prokocim, Borek, Mydlniki i Skotniki.

W tym roku Oddział Ochrony Zabytków Urzędu Miasta chce wzmocnić działalność edukacyjną, która ma zwrócić uwagę na wartość historyczną, kulturową i krajobrazową Twierdzy Kraków.

- Na wrzesień zaplanowana jest wystawa na placu Szczepańskim oraz wydanie Atlasu Twierdzy Kraków.

Aktualizowany jest także programu ochrony, który opracowali specjaliści z Politechniki Krakowskiej - podaje Halina Rojkowska.

Na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO trafiają zabytki lub miejsca wymagające szczególnej ochrony.

Muszą to być obiekty charakterystyczne dla danego regionu, a jednocześnie unikatowe w skali światowej.

Obecnie znajduje się na niej 890 obiektów ze 148 krajów.

W Krakowie są to Stare Miasto i Kazimierz.

O taki wpis będzie też walczyć układ urbanistyczny starej Nowej Huty.

Tekst: (PP)
Źródło: ''Dziennik Polski'' z dnia 8 kwietnia 2010 r.