Fragmenty armat z I wojny światowej, pociski, zapalniki, ale także rzeczy osobiste żołnierzy, jak menażki, kociołki, plecaki, a nawet fajki, które po ciężkim dniu w okopach dawały chwilę wytchnienia - to wszystko będzie można zobaczyć na otwarciu Muzeum Spraw Wojskowych w Forcie Swoszowice już 11 listopada.

Fort Swoszowice (wcześniej zwany Fortem Wróblowice albo Fortem 50 1/2) leży na 9 ha działki przy ul. Sawiczewskich w Krakowie.

Po II wojnie światowej znajdował się tam magazyn obrony cywilnej, potem budynek zagospodarowano na miejskie archiwum.

Na początku lat 80. na działce stanęła willa - stróżówka.

Jak większość tego typu obiektów wędrujący do różnych rąk Fort Swoszowice nie uniknął przeróbek - przy okazji instalacji ogrzewania w miejscu zabytkowych kopuł zrobiono zsyp na węgiel, otynkowano ściany z cegły i dobudowano nowe, zaburzając pierwotny wygląd sal, zniszczeniu uległ też strop.

Pomimo licznych przemian w Forcie zachowały się oryginalne stalowe okiennice i drzwi.

Przez ostatnie dwa lata obiekt niszczał, stał pusty.

Kolekcjonerzy wojennych militariów
Do czasu, kiedy jego odrestaurowaniem zajęli się ludzie z Fundacji Gloria Fortubis.

Jej członkami są m. in. kolekcjonerzy wojennych militariów.

- Na jednym z naszych spotkań, podczas których wymieniamy się eksponatami, podziwialiśmy unikatowy pocisk do baterii helskiej.

Doszliśmy do wniosku, że to taka perełka, że aż żal, by jej nie pokazać większemu gronu - mówi Zbigniew Feliksiewicz, dyrektor Muzeum Spraw Wojskowych.

Ludzie fundacji w maju tego roku wydzierżawili od miasta Fort przy ul. Sawiczewskich i rozpoczęli remont.

Zdążyli już naprawić dach i oczyścić teren, wycinając krzaki wokół budynku i galerii strzelniczej.

Potem zaczęli do muzeum ściągać eksponaty (niektóre elementy ważą nawet kilkadziesiąt kilogramów).

Tak powstała wystawa, która jak na razie obejmuje cztery sale i dotyczy I wojny światowej (to głównie zbiory z Austro - Węgier).

Choć muzeum nie jest jeszcze gotowe, organizatorom zależało na udostępnieniu Fortu zwiedzającym już 11 listopada.

Wszyscy powinniśmy pamiętać
W jednej z izb będzie można zajrzeć za kulisy życia codziennego żołnierzy - z czego pili, jedli, czy mieli jakieś rozrywki i nałogi, a także jak się ubierali.

Świetnie zachowane metalowe i szklane butelki oraz menażki, skórzane paski, klamry, ciężkie plecaki i płócienne worki na wodę uzmysławiają surowość warunków, z jakimi musieli zmierzyć się nierzadko bardzo młodzi żołnierze.

W kolejnej izbie znajdziemy kolekcję solidnej, unikatowej artylerii, w tym takie perełki jak fragmenty pierwszej ładowanej odtylcowo armaty austro - węgierskiej M. 61 wraz z zamkiem, celownikiem i pociskiem.

Swój udział w otwarciu wystawy będzie miało też stowarzyszenie Wrzesień '39, które w Forcie zaprezentuje m. in. "szpital polowy".

- Nie każdy z nas musi być patriotą, ale wszyscy powinniśmy pamiętać o pokoleniach, które za nas walczyły i nierzadko ginęły.

Ideą muzeum jest przede wszystkim otwartość.

Wystawa i Fort mają służyć ludziom, którzy chcą poznawać historię i wystawa ma też jej uczyć.

Każdego 11 listopada, w dniu najważniejszego święta narodowego, wstęp będzie darmowy - deklaruje Zbigniew Feliksiewicz.

Oryginalny plan rozkładu pomieszczeń
Członkowie fundacji mają dalekosiężne plany.

W pierwszej kolejności chcą rozwijać muzeum i doprowadzić budynek Fortu do stanu dawnej świetności (z Wiednia sprowadzono oryginalny plan rozkładu pomieszczeń), wzbogacać je w eksponaty związane z polskimi żołnierzami i żołnierzami Polakami służącymi w obcych armiach.

W przyszłości natomiast zamierzają poświęcić się też pielęgnacji miejsc pamięci związanych z wojną, poszukiwać nieznane groby, stworzyć ośrodki wypoczynkowe dla weteranów oraz instytucję "adiutantów" kombatanckich, którzy zostaną przeszkoleni do pomocy i będą do ich dyspozycji 24 godziny na dobę.

Wystawę przygotowali wolontariusze z własnych środków.

Wyjątkiem był prezent od jednej z firm, która podarowała warsztatom fundacji tokarkę i specjalistyczne imadło do konserwacji eksponatów.

Opisy do załączników:
1 - Fort Swoszowice

Tekst: Dominika Maciejasz
Foto: Dominika Maciejasz
Źródło: ''Gazeta Wyborcza'' z dnia 8 listopada 2013 r.